Αυτισμός και Διατροφή 

Ο αυτισμός αποτελεί μια διαβρωτική νευροαναπτυξιακή διαταραχή με μεγάλη ποικιλία φαινοτύπων. Χαρακτηρίζεται από έκπτωση στην κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και τη γλώσσα, καθώς και από στερεότυπο μοτίβο συμπεριφορών με στενό  εύρος, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων. Η αδυναμία αναγνώρισης συγκεκριμένης αιτιολογίας για τον αυτισμό, έχει οδηγήσει σε πληθώρα θεραπευτικών παρεμβάσεων με άγνωστη αποτελεσματικότητα. Οι διατροφικές παρεμβάσεις στοχεύουν κυρίως στη βελτίωση της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματος και του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε αυτές περιλαμβάνονται δίαιτες περιορισμού κάποιων συστατικών της διατροφής (όπως γλουτένη και καζεΐνη), διατροφικά συμπληρώματα (π.χ. προβιοτικών, απαραίτητων λιπαρών  οξέων,  αμινοξέων) και συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων.

Συστάσεις για τα άτομα με αυτισμό
 

Ο κάθε άνθρωπος έχει συγκεκριμένες ανάγκες σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπη, όπως και σε βιταμίνες και μέταλλα. Έτσι απαιτείται εξατομικευμένο διατροφικό σχήμα με εξατομικευμένες θρεπτικές απαιτήσεις για τη διατήρηση μια καλής διατροφικής κατάστασης.
 

• Αποφυγή παχυντικών τροφίμων χωρίς θρεπτική αξία (π.χ. ζάχαρη, πατατάκια, κτλ.) και περιορισμός πρόσθετων σακχάρων (π.χ. αναψυκτικά, γλυκά).
• Ισορροπημένη ημερήσια κατανάλωση πρωτεϊνών (πχ κρέας, αυγά) και 5-6μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως.
• Αποφυγή   τεχνητών   χρωστικών,   τεχνητών   αρωματικών   ουσιών   και  συντηρητικών (βαλινίνη, καφεΐνη, νιτρικά).
• Κατανάλωση οργανικών τροφίμων για αποφυγή των φυτοφαρμάκων που φτάνουν στο πιάτο και ίσως, πρόσληψη περισσότερων θρεπτικών συστατικών.
• Επιλογή υγιεινών μεθόδων παρασκευής των τροφίμων (πχ βράσιμο, ψήσιμο, στον ατμό), περιορισμός τηγανητών και τροφίμων που περιέχουν trans-λιπαρά οξέα.

Όλα τα παραπάνω θα ωφελήσουν αρκετά τα αυτιστικά άτομα. Αρχικά, τα φρούτα και τα λαχανικά με τις απαραίτητες βιταμίνες, τα μέταλλα και τις φυτικές ίνες θα βοηθήσουν στη διατήρηση και βελτίωση της νοητικής και φυσικής υγείας. Επίσης, οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την παροχή αμινοξέων που δομούν τους νευροδιαβιβαστές. Ακόμα, με τη μείωση της προσλαμβανόμενης ζάχαρης προλαμβάνεται η απότομη αύξηση και πτώση της γλυκόζης στο αίμα, η οποία και μπορεί να προκαλέσει ευερεθιστότητα και δυσκολία προσοχής. Επιπλέον, οι τεχνητές χρωστικές και αρωματικές ουσίες μπορούν να ερεθίσουν μερικά ευαίσθητα άτομα, προκαλώντας συμπεριφορικά προβλήματα και άλλα. Επιπροσθέτως, τα μικροβιοκτόνα συχνά περιέχουν τοξικά μέταλλα και ενοχοποιούνται ως πιθανή

αιτία κάποιων περιπτώσεων αυτισμού. Το διατροφικό σχήμα παρέμβασης πρέπει να ακολουθηθεί για όλη τη διάρκεια της ζωής των αυτιστικών ατόμων.

Τροφικές αλλεργίες

Πολλά παιδιά με αυτισμό εμφανίζουν τροφικές αλλεργίες εξαιτίας ανωμαλιών στο πεπτικό και / ή το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Ο έλεγχος μπορεί να γίνει άμεσα ή μετά από ώρες ή μέρες με την εμφάνιση εξανθημάτων, πονοκεφάλων ή στομαχόπονου. Η εξέταση μπορεί να γίνει μέσα από παρατηρήσεις, από ημερολόγιο καταγραφής διατροφικής κατανάλωσης, από δερματικά τεστ ακόμα και από βιοχημικές εξετάσεις. Ο αποκλεισμός τροφίμων που προκαλούν αλλεργίες θα ωφελήσει τα παιδιά, ιδιαίτερα στην συμπεριφορά τους και στην ικανότητα προσοχής.

Φαίνεται πως μερικές τροφικές αλλεργίες δεν υποχωρούν ποτέ, ενώ άλλες μπορεί να υποχωρήσουν όταν το έντερο θεραπευθεί και το ανοσοποιητικό σύστημα ρυθμιστεί. Έτσι, έρευνες συνιστούν διατροφική ποικιλία, ώστε να αποφευχθεί η συχνή ή κατανάλωση του επικίνδυνου τροφίμου σε μεγάλη ποσότητα. Η παρέμβαση αυτή είναι ασφαλής, εάν τα θρεπτικά στοιχεία των τροφίμων που αποκλείονται από τη δίαιτα ,εξασφαλίζεται ότι παρέχονται από άλλες πηγές.

Δίαιτα χωρίς γλουτένη και καζεΐνη

Η γλουτένη και η καζεΐνη μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις ειδικά σε παιδιά και ενήλικες με αυτισμό. Αυτά περιλαμβάνουν διαταραχές ύπνου, αδυναμία συγκέντρωσης και επιθετική συμπεριφορά λόγω της πρόσδεσης πεπτιδίων σε υποδοχείς οπιοειδών του εγκεφάλου.

Για την αποφυγή των παραπάνω προβλημάτων προτείνεται:

Η πλήρης αποφυγή των προϊόντων που περιέχουν γλουτένη και των γαλακτοκομικών προϊόντων (καζεΐνη).

Η χρήση πεπτικών ενζύμων.

Ο περιορισμός προϊόντων καλαμποκιού και σόγιας φαίνεται να ωφελεί τα αυτιστικά παιδιά.

Οι δίαιτες χωρίς καζεΐνη, παρουσιάζουν οφέλη μέσα στον πρώτο μήνα εφαρμογής τους, ή σε κάποιες περιπτώσεις από την πρώτη εβδομάδα. Ενώ οι δίαιτες χωρίς γλουτένη, χρειάζονται συνήθως από έναν μέχρι και τρεις μήνες για να επιδείξουν οφέλη. Οι δίαιτες αυτές πρέπει να ακολουθηθούν μέχρι οι εντερικές διαταραχές να αντιμετωπιστούν και υπάρχει πιθανότητα αποκλεισμού καζεΐνης και/ ή γλουτένης εφόρου ζωής. Ωστόσο, για να θεωρηθεί ασφαλής αυτή η παρέμβαση, είναι σημαντικό να καλύπτονται οι ανάγκες σε ασβέστιο και να προτείνονται εναλλακτικές πηγές ασβεστίου κατά τη διάρκεια μιας δίαιτας που αποκλείει τα γαλακτοκομικά. Βασικό μειονέκτημα αυτής της παρέμβασης αποτελεί το γεγονός ότι η καζεΐνη και η γλουτένη υπάρχει σε πληθώρα τροφίμων. Επομένως, ο κίνδυνος κατανάλωσης τους έστω και σε μικρές ποσότητες, είναι μεγάλος.

Συμπληρώματα Βιταμινών και Μετάλλων

Η έλλειψη βιταμινών και μετάλλων μπορεί να οδηγήσει σε κάποια ασθένεια ή ακόμη και σε θάνατο. Οι βιταμίνες και τα μέταλλα βρίσκονται διαθέσιμα στα φρούτα,

τα λαχανικά, το κρέας κ.α. Η πρόσληψη τους μπορεί να ενισχυθεί με τη υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής που να παρέχει ποικιλία θρεπτικών συστατικών και με τη χορήγηση συμπληρωμάτων Βιταμινών και Μετάλλων.

Λεωνίδας Παπαδημητρίου MSc

Διατροφολόγος - Διαιτολόγος

Εγνατίας 100, Θεσσαλονίκη